Anders leren kijken naar veranderend gedrag bij dementie
Je gaat als team onderzoeken wat veranderend gedrag is en hoe het ontstaat. We kijken naar hoe iemands persoonlijkheid en omgeving invloed hebben op gedrag. Ook leer je hoe je dit gedrag goed kunt herkennen, zodat je de juiste hulp kunt bieden. Verder krijg je handvatten om de persoonlijke behoeften van mensen met dementie te begrijpen, zodat je hier beter op kunt reageren.
Voor wie?
Dit leertraject is voor zorg- en welzijnsteams die werken met mensen met dementie. Dit geldt voor teams van woonzorglocaties en thuiszorg tot dagbestedingen en ontmoetingsgroepen. Ook multidisciplinaire teams kunnen meedoen.
Kitwood’s visie
Geriant is geïnspireerd door Kitwood’s visie op de menselijke behoeften en verlangens.
Psycholoog en gerontoloog Tom Kitwood (1937-1998) was professor aan de universiteit
van Bradford (Engeland) en ontwikkelde een model dat
richting geeft aan persoonsgerichte dementiezorg:
Zie de mens 2
- Liefde: behoefte aan liefdevolle aandacht en respect
- Comfort: behoefte aan troost en steun
- Identiteit: behoefte aan behoud van identiteit en zelfwaardering
- Gehechtheid: behoefte aan veiligheid en vertrouwdheid
- Bezig zijn: behoefte aan participatie en iets om handen hebben
- Erbij horen: behoefte aan sociale inclusie
Dé Geriant-aanpak noemen we het; gedreven door de overtuiging dat de mens met
dementie méér is dan zijn ziekte. Terwijl we ook weten dat de impact van dementie op
de mens en zijn omgeving groot en ingrijpend is. Eigen regie en het behoud hiervan zijn
de basis van onze aanpak. Daarbij baseren we ons op de laatste inzichten uit de wetenschap
en de praktijk over leven en steunen bij dementie. Vanuit deze visie hebben we het leertraject Zie de mens ontwikkeld.
Inhoud van het leertraject
Het leertraject bestaat uit zeven modules, waarvan drie begeleid worden door Geriant en vier door het team zelf kunnen worden gevolgd. Deze modules worden begeleid door een medewerker uit de eigen organisatie. Elke module behandelt een ander onderwerp. De duur van een module is gemiddeld 2 uur, met een uitwerkopdracht van gemiddeld 1 uur. Een module bestaat uit theorie, video’s, groepsgesprekken en praktische opdrachten. De opgedane kennis kun je direct in de praktijk toepassen.
Deze module richt zich op het begrijpen van het model van Kitwood en hoe het kan helpen
om te achterhalen wat belangrijk is voor iemand. Daarnaast biedt de module inzicht in
persoonlijke perspectieven op veroudering. Het doel is om zorgverleners handvatten
te geven om beter in te spelen op de individuele behoeften en waarden van ouderen.
Gedrag is wat je doet en hoe je reageert op anderen. Gedrag heeft een reden en wordt beïnvloed door waarden (wat je belangrijk vindt) en normen (ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen). De analyse van gedrag kan worden onderverdeeld in drie hoofdgebieden:
• Persoonlijkheid: Dit omvat iemands persoonlijkheid, levensgeschiedenis, karakter
en coping mechanismen.
• Ziektebeeld: Hierbij wordt gekeken naar de lichamelijke gezondheid, medicatie en eventuele andere ziektes die een rol kunnen spelen.
• Omgeving: Dit betrekt zowel de sociale omgeving als de ruimtelijke/fysieke
omgeving waarin iemand zich bevindt.
Dementie wordt gedefinieerd als een uitgebreide neurocognitieve stoornis die verschillende vormen kan aannemen. De meest voorkomende typen dementie worden in deze module besproken:
• Alzheimer dementie: Deze vorm van dementie wordt gekenmerkt door geheugenverlies
en een geleidelijke achteruitgang.
• Vasculaire dementie: Ontstaat als gevolg van beschadigingen in de bloedvaten in de hersenen, wat leidt tot problemen met denken en redeneren.
• Frontotemporale dementie: Deze variant treft voornamelijk de frontale en temporale
lobben van de hersenen, resulterend in veranderingen in persoonlijkheid en gedrag.
• Lewy body dementie: Wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van Lewy-lichaampjes in de hersencellen, wat leidt tot fluctuaties in cognitieve functies, visuele hallucinaties en parkinsonisme.
Deze module behandelt de invloed van persoonlijkheid en coping op gedragsveranderingen.
Persoonlijkheid wordt omschreven als de unieke manier waarop iemand denkt, voelt, handelt en omgaat met zichzelf en de wereld. Coping verwijst naar de manier waarop iemand omgaat met stress en tegenslagen. De sociale benadering van dementie benadrukt dat het niet alleen gaat om de aandoening van het brein, maar ook om hoe de persoon met de ziekte omgaat (coping, veerkracht) en hoe de omgeving reageert (sociaal verschijnsel). Dementie is een complex samenspel tussen de ziekte, de binnenwereld (psychologisch domein) en de buitenwereld (interactie met de omgeving), waarbij er voortdurend een wisselwerking plaatsvindt.
De omgeving speelt een belangrijke rol in gedrag, vooral bij dementie. Deze module onderzoekt de invloed van sociale en fysieke aspecten. De sociale omgeving, zoals interacties met familie en zorgverleners, kan zowel positieve als negatieve effecten hebben op gedrag en welzijn. Sociale steun helpt bij het omgaan met stress. De fysieke omgeving, zoals de inrichting en toegankelijkheid van ruimtes, kan gedrag
beïnvloeden. Een goed ontworpen omgeving kan desoriëntatie verminderen en het dagelijks functioneren verbeteren.
Omgevingsprikkels zoals geluid en licht beïnvloeden gedrag. Het is belangrijk een balans te vinden tussen voldoende stimulatie en het vermijden van overprikkeling, wat stress kan veroorzaken. De module benadrukt een holistische benadering, waarbij persoonlijke en omgevingsfactoren worden meegenomen. Dit samenspel tussen ziekte, innerlijke wereld en omgevingsinteractie beïnvloedt voortdurend gedrag.
In module 6 wordt het signaleren van gedrag bij dementie uitgebreid behandeld. Ontregeld gedrag verwijst naar gedragsveranderingen die buiten het normale gedragspatroon van een persoon vallen. De relatie tussen welbevinden en probleemgedrag is cruciaal; een verminderd welbevinden kan leiden tot meer probleemgedrag, terwijl een verhoogd welbevinden dit kan verminderen.
Een signaleringsplan is essentieel om probleemgedrag tijdig te herkennen en aan te pakken. Dit plan helpt zorgverleners en familie om gedragspatronen op te merken en passende interventies te plannen. Overprikkeling, door te veel geluid of licht, kan stress en ontregeld gedrag veroorzaken, terwijl onder prikkeling kan leiden tot apathie en verminderde cognitie. Het vinden van een balans in prikkels is daarom van groot belang om het welzijn te bevorderen en probleemgedrag te minimaliseren.
In module 7 wordt ingegaan op verschillende interventies die kunnen bijdragen aan het welzijn van mensen met dementie. Het reminiscentie-effect, waarbij het oproepen van herinneringen door geur en kleur positieve emoties kan opwekken, wordt besproken. Daarnaast worden drie vormen van leren behandeld: klassieke conditionering, emotioneel leren en foutloos leren. Deze methoden helpen om gedragspatronen te beïnvloeden en het leerproces te ondersteunen zonder fouten te maken. De module sluit af met een focus op borging binnen de afdeling: wat er kan veranderen en wat men zelf anders kan doen om de geleerde interventies effectief toe te passen in de praktijk.
Docentbegeleiding
Het leertraject Zie de mens bestaat uit zeven modules, die met minimaal één week
ertussen worden gegeven. Tijdens deze modules wordt gebruikgemaakt van blended
learning, waarbij de vorm per module varieert. Modules 1, 2 en 7 worden verzorgd door
een docent van Geriant, die op locatie aanwezig is om les te geven. Deze modules bieden
de unieke mogelijkheid om direct in contact te komen met een ervaren docent en zo
een diepgaande en interactieve leerervaring te beleven. Modules 3, 4, 5 en 6 worden
ondersteund door video’s van onze digitale docent, die jullie on-demand door de module
heen begeleid.
Bij deze digitale lessen zal een medewerker van de eigen zorginstelling optreden als
docent en verantwoordelijk zijn voor de lescoördinatie. Dit houdt in dat de medewerker
toezicht houdt op de aanwezigheid van de deelnemers, zorgt voor het afspelen van de
presentatie, en de groep begeleidt bij het uitvoeren van opdrachten. Daarnaast is de
medewerker verantwoordelijk voor het doorsturen van vragen naar het kenniscentrum
van Geriant. Deze rol is essentieel om ervoor te zorgen dat de lessen soepel verlopen
en dat deelnemers de ondersteuning krijgen die nodig is voor een optimale leerervaring.
Voor de docent zijn verschillende ondersteuningsmaterialen beschikbaar:
een docentenhandleiding die je stap voor stap meeneemt in de hele les,
een digitale presentatie die per dia is ingesproken en een box met lesmateriaal.
Kosten
Het leertraject is geschikt voor teams van minimaal 8 tot maximaal 20 personen. De prijs per persoon voor 7 bijeenkomsten is €565 bij minimaal 8 deelnemers. Bij meer deelnemers hanteren wij een staffelkorting.
Meer informatie & aanmelden
Voor meer informatie kun je contact opnemen met het Geriant Kenniscentrum Dementie via onderstaand contactformulier.
Contactformulier
Contactformulier Zie de mens
Meer over educatie van Geriant
Voor zorgprofessionals hebben wij verschillende mogelijkheden om de kennis over dementie te vergroten en de omgangsvaardigheden te verbeteren. Naast de door ons samengestelde trainingen, bieden wij ook scholing op maat of kunt u één van onze professionals raadplegen voor advies.