Preambule
De Raad van Toezicht van Geriant heeft in 2021 een nieuwe toezichtvisie ontwikkeld. Niet dat de bestaande visie uit 2018 niet meer voldoet, maar veel meer omdat het landelijk zorgbeleid en de (zorg)wereld om ons heen continu veranderen. Bovendien hebben de zelfevaluaties van de Raad van Toezicht aanleiding gegeven tot nadere reflectie. De nieuwe Raad van Bestuur (per 1-1-2019) en personele wijzigingen in de Raad van Toezicht (2020/2021) creëren een nieuwe teamsamenstelling en zijn daarmee eveneens een goede reden om tot herbezinning te komen. De nieuwe bestuurder is geland, heeft zijn fase van oriëntatie achter zich gelaten en geeft met zijn mensen vorm aan een nieuwe episode in de geschiedenis van Geriant. Onvermijdelijk anders dan voorheen maar op een manier die vertrouwen schept voor de komende periode. Maar het meest dwingend om actief na te denken over ons toezicht is wel het “geopolitieke gegeven” dat de jarenlange unieke (pro)positie van Geriant aan het schuiven is in onze regio. Het wordt dus urgent om stappen te zetten om de toekomst van goede dementiehulpverlening in Noord-Holland Noord veilig te stellen. Want zo ziet de Raad van Toezicht van Geriant haar missie!
Reflectie op de ontwikkelingen
In ‘good governance’ gaat het steeds meer om het realiseren van maatschappelijke ambities en meerwaarde en hoe voorgenomen beleid en keuzes dat legitimeren. De toenemende dynamiek in het zorglandschap maakt de taak van bestuurders en toezichthouders ook complexer. Het legt het accent op de klankbordfunctie van de Raad van Toezicht en op méér strategische beschouwing en reflectie met leervermogen. In de vertaalslag naar haar werkwijze wil de Raad van Toezicht van Geriant de door de bestuurder voorgelegde (strategische) keuzes op een hoger abstractieniveau en vroeger in het beleidsproces toetsen. Dat betekent dat toezichthouders samen met de bestuurder gezamenlijk en in een open en onderzoekende dialoog, steeds in een vroeg stadium de concepten en beleidsvoornemens verkennen op hun maatschappelijke meerwaarde en bijdragen aan het realiseren van onze missie en strategische agenda. De beweging naar de voorkant van beleid creëert nieuwsgierigheid naar intenties en handelingsperspectieven onder de keuzes en acties. Het prikkelt ook het willen begrijpen van waaruit resultaten en uitkomsten tot stand komen en hoe je die inzichten omgekeerd kan benutten in het onderbouwen van besluiten. Eenzelfde beweging is al ingezet op het gebied van kwaliteit en inhoud van ons zorgconcept en heeft ook geleid tot aanpassingen in de besturing van Geriant, met o.a. een BeleidsOverleg waarin de drie vakgroepen van artsen, psychologen en casemanagers (de “gouden driehoek” van Geriant die het primaire proces draagt) participeren in de inhoudelijke beleidsvorming.
Toenemende aandacht voor de leefwereld van de cliënt (veelal thuis) die verder gaat dan zorg, waardeert kwaliteit van betekenisvol leven bóven regels en vestigt de aandacht op de rol en ruimte van en voor professionals. Deze ontwikkeling genereert nieuwe en eigen dilemma’s in termen van realisatie, sturing en monitoring. De Raad van Toezicht is zich daarvan bewust en vertrouwt op dialoog, openheid en het delen van inzichten, risico’s en gevoelens als bakens om koers te houden, in zowel de werkorganisatie als de relatie bestuur en toezicht. Dat is een ontwikkelreis die reflectie, leer- en verandervermogen vergt van alle betrokkenen in de organisatie, inclusief de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht.
Goed toezicht is een ontwikkelreis
De Raad van Toezicht en de bestuurder hebben in het onderlinge samenspel de afgelopen periode ook veel geleerd en daaruit nemen we voor de komende tijd een aantal verworvenheden mee. Allereerst heeft de Raad van Toezicht de volgende bouwstenen voor haar toezichtvisie bepaald en zal die ook periodiek verder verinnerlijken: maatschappelijk betrokken, omgevingssensitief, waarden-gestuurd, strategisch overzicht, dialooggericht, evenwichtig toetsend, ondernemend en ontwikkel- c.q. leergericht, en teamspelers.
Pijlers voor toezicht
De Raad van Toezicht van Geriant laat zich inspireren door de governance code en met name de vijf pijlers voor professioneel samenspel tussen bestuur en toezicht (Hanneke Beijer en Guus de Vries, 2018). Daaruit hebben we tijdens de zelfevaluatie in juli 2020 onze ontwikkelagenda opgesteld: visiecongruentie tussen bestuur en toezichthouders, een gedeelde opvatting over de verschillende rollen van- en tussen bestuur en toezicht, waaronder de vormgeving van een adequate werkgeversrol door de Raad van Toezicht, solide inrichting van de governance (“huis op orde”), gezonde “dynamiek” tussen bestuur en toezicht en een goede betekenisgeving van de noodzakelijke- en vitale spanning tussen toezichthouders en bestuurder. Voor ieder van deze vijf pijlers heeft de Raad van Toezicht haar agenda voor de komende fase geformuleerd. We zijn daarbij ook actiever het gesprek aangegaan met de bestuurder over de langere termijnstrategie van Geriant. Maar tegelijkertijd impliceert onze rolinvulling als onafhankelijk toezichthouder ook gepaste afstand of betrokken distantie, om te voorkomen dat wij verweven raken met deelbelangen binnen of buiten Geriant. We waken voor elke vorm van belangenverstrengeling; iedere vergadering begint daarom met een vooroverleg zonder aanwezigheid van de bestuurder.
De toezichtregels voor Geriant
Tijdens haar meest recente zelfevaluatie medio 2021 heeft de Raad van Toezicht ter concretisering vervolgens zes toezichtregels omarmd:
1) De bestuurder bestuurt Geriant en de Raad van Toezicht ziet erop toe dat de bestuurder dit doet conform de missie en doelstellingen van de organisatie. De context waarin dit vorm krijgt is te duiden als een “robuuste dialoog”.
2) De Raad van Toezicht houdt de juiste afstand; de Raad van Toezicht beperkt zich tot de strategisch essentiële onderwerpen, tot hoofdlijnen van beleid en vastgestelde beleidsdoelen. Daarbij gaat het veel meer om aandacht voor de besturing en niet alleen maar om het functioneren van de bestuurder.
3) De Raad van Toezicht kiest dus voor sterke betrokkenheid bij de organisatie. Geriant is immers een zogenoemde ‘people processing organization’ waarbij de dienstverlening door mensen voor mensen wordt verricht. De Raad van Toezicht erkent ook het belang van betrokkenheid van medewerkers, cliënten/mantelzorgers en daartoe ingestelde medezeggenschapsgremia.
4) De Raad van Toezicht heeft een open oog en oor voor de stakeholders bij Geriant. Vanuit onze rol als adviseur van de bestuurder en onze netwerkfunctie, willen we nadrukkelijker opkomen voor de belangen van Geriant in dialoog met derden.
5) De Raad van Toezicht kiest een proactieve instelling: bepaalt haar eigen agenda en prioriteiten, houdt daarbij rekening met de behoeften en mogelijkheden van de bestuurder en stemt deze af met de bestuurder. Maar heeft daarbij ook het besef dat de Raad van Toezicht zichzelf benoemt, aan niemand formeel verantwoording hoeft af te leggen en als het ware haar eigen referentiekader vormt. Dit vraagt een permanent moreel besef en reflectie!
6) De Raad van Toezicht levert door haar niveau, kennis, ervaring en optreden toegevoegde waarde aan de organisatie. De raad herkent zich in de vier rollen/verantwoordelijkheden uit de Governance-code. De leden van de raad verliezen daarbij een persoonlijke binding met het werkveld van Geriant niet uit het oog.
Vanwege de uitdagingen waarvoor ook de Raad van Toezicht zich gesteld weet, zal de raad in 2021 e.v. haar jaarlijkse scholingsactiviteiten verstevigen, o.a. met interne scholing waarbij de leden zelf actief regie voeren over thema’s en competenties. Dit ondersteunt ook de teambuilding en interne cohesie die extra aandacht verdienen met het aantreden van een aantal nieuwe leden.
Met dit alles heeft de Raad van Toezicht het volste vertrouwen in een solide (governance)basis waarop we verder kunnen bouwen ten behoeve van goede dementiezorg en Geriant.